หยิบมาเล่า....การประเมินคุณภาพรอบสาม

ในแวดวงการศึกษาทุกท่านคงรู้กันเป็นอย่างดีว่า การประกันคุณภาพการศึกษาซึ่งมีทั้งการประกันคุณภาพภายในและการประกันคุณภาพภายนอก แต่ในคราวนี้ดิฉันขอนำเรื่องราวในแวดวงการประกันชคุณภาพการศึกษาภายนอก มาเล่าสู่กันฟังใน KM Blogนี้นะคะ

การประกันคุณภาพภายนอก ซึ่ง สมศ.ได้ดำเนินการประเมินภายนอกรอบแรก(พ.ศ. 2544-2548) และประเมินคุณภาพภายนอกรอบสอง (พ.ศ. 2549-2553) เสร็จสิ้นไปแล้ว ขณะนี้อยู่ระหว่างการประเมินคุณภาพรอบสาม(พ.ศ. 2554-2558) โดยในการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสาม ในระดับอุดมศึกษานี้ สมศ.ได้กำหนดตัวบ่งชี้ จำนวน 18 ตัวบ่งชี้ ซึ่งครอบคลุมทั้ง 4 มาตรฐานตามที่กฎกระทรวงฯกำหนด โดยแบ่งเป็น 3 กลุ่มตัวบ่งชี้ ได้แก่กลุ่มตัวบ่งชี้พื้นฐาน 15 ตัวบ่งชี้ กลุ่มตัวบ่งชี้อัตลักษณ์ 2 ตัวบ่งชี้และกลุ่มตัวบ่งชี้มาตรการส่งเสริม 1 ตัวบ่งชี้ ทั้งนี้ในส่วนของมทร.พระนคร ได้มีการดำเนินการในการเตรียมความพร้อมในการประเมินคุณภาพรอบสาม ซึ่งจะมีในปีการศึกษา 2556 นี้

ในการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสาม  การรับรองมาตรฐานการศึกษาระดับอุดมศึกษา  ได้กำหนดหลักเกณฑ์การพิจารณาให้การรับรองมาตรฐานสถานศึกษา ดังนี้

๑.      การรับรองมาตรฐานระดับอุดมศึกษา  การรับรองมาตรฐานของสถานศึกษารอบสาม

ระดับอุดมศึกษา  จะพิจารณาข้อมูลจากการประเมินตัวบ่งชี้ที่เชื่อมโยงไปสู่การรับรองมาตรฐานของสถานศึกษา ดังนี้

๑.๑ การประเมินระดับตัวบ่งชี้ ตัวบ่งชี้แต่ละตัวจะมีคะแนนต่ำสุดคือ ๐ และสูงสุดคือ ๕

๑.๒ การประเมินกลุ่มตัวบ่งชี้  สมศ. กำหนดเกณฑ์ไว้ ๒ ข้อ คือ

๑) คะแนนเฉลี่ยของตัวบ่งชี้ที่ ๑ – ๑๑  มีค่าตั้งแต่ ๓.๕๑ ขึ้นไป

๒) คะแนนเฉลี่ยของตัวบ่งชี้ทุกตัวรวมกัน มีค่าตั้งแต่ ๓.๕๑ ขึ้นไป  โดยใช้ทศนิยม ๒

ตำแหน่ง

๑.๓ ความหมายของระดับคุณภาพ  ค่าคะแนนเฉลี่ยของกลุ่มตัวบ่งชี้หรือในภาพรวม

สามารถแปลความหมายของระดับคุณภาพ ดังนี้

ช่วงคะแนน                                             ระดับคุณภาพ

๔.๕๑ – ๕.๐๐                                               ดีมาก

๓.๕๑ – ๔.๕๐                                                  ดี

๒.๕๑ – ๓.๕๐                                               พอใช้

๑.๕๑ – ๒.๕๐                                            ต้องปรับปรุง

๐.๐๐ – ๑.๕๐                                        ต้องปรับปรุงเร่งด่วน

๒.  การรับรองมาตรฐานระดับคณะ/เทียบเท่า  ใช้เกณฑ์ ๒ ข้อ ในข้อ ๑.๒ และแปลความหมายตามข้อ ๑.๓

๓.  การรับรองมาตรฐานระดับสถาบัน  สถาบันจะได้การรับรองเมื่อ

๓.๑ ผลประเมินระดับสถาบันได้คะแนนเฉลี่ยเป็นไปตามเกณฑ์ ๒ ข้อ ในข้อ ๑.๒

๓.๒ คะแนนผลการประเมินระดับคณะหรือหน่วยงานเทียบเท่าเป็นไปตามเงื่อนไข ดังนี้                       ๓.๒.๑ สถาบันที่มีจำนวน ๑ – ๓ คณะทุกคณะต้องเป็นไปตามเกณฑ์มาตรฐาน

๓.๒.๒ สถาบันที่มีจำนวน ๔ – ๙ คณะ มีคณะที่มีผลการประเมินคุณภาพในระดับ

พอใช้ได้เพียง ๑ คณะเท่านั้น

๓.๒.๓ สถาบันที่มีคณะหรือหน่วยงานเทียบเท่าจำนวนตั้งแต่ ๑๐ คณะขึ้นไป มีคณะ

เป็นไปตามเกณฑ์มาตรฐานตั้งแต่ร้อยละ ๙๐ ของจำนวนคณะทั้งหมด

หมายเหตุ :   หากสถาบันได้รับการรับรองมาตรฐาน แต่มีคณะที่ไม่ได้รับการรับรองมาตรฐานตามเกณฑ์

ข้างต้น ให้เป็นการรับรองมาตรฐานสถาบันแบบมีเงื่อนไข

โดยจากการวิเคราะห์ผลการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสาม  จำนวน ๔๗ แห่ง (จำนวน ๓๙๗ คณะ) พบว่า สถาบันอุดมศึกษาได้รับการรับรองมาตรฐานในระดับสถาบันจำนวน ๔๕ แห่ง (ร้อยละ ๙๕.๗๔) และมีสถาบันที่ได้รับการรับรองแบบมีเงื่อนไขจำนวน ๒ แห่ง (ร้อยละ ๔.๒๖) โดยสถาบันอุดมศึกษาที่ได้รับการรับรองมาตรฐานมากที่สุด คือ สถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐ สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ มหาวิทยาลัยราชภัฎและสถาบันเฉพาะทาง ร้อยละ ๑๐๐ รองลงมา คือ สถาบันอุดมศึกษาเอกชน ร้อยละ ๘๘.๒๔ ตามลำดับ  และสถาบันอุดมศึกษาที่ได้รับการรับรองแบบมีเงื่อนไข คือ สถาบันอุดมศึกษาเอกชนร้อยละ ๑๑.๗๖ รายละเอียดดังนี้

จากผลการวิเคราะห์คะแนนเฉลี่ยรายตัวบ่งชี้จำแนกตามประเภทสถาบันพบว่า สถาบันอุดมศึกษา

ส่วนใหญ่  มีคแนนรายตัวบ่งชี้อยู่ในระดับคุณภาพดีและดีมาก  ทั้งนี้เมื่อพิจารณาคะแนนรายตัวบ่งชี้ที่ ๓ ของมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ  พบว่า อยู่ในระดับพอใช้ ต่างจากสถาบันอื่น คือ  มหาวิทยาลัยของรัฐ มหาวิทยาลัยราชภัฎ  และมหาวิทยาลัยเอกชน  ที่อยู่ระดับดี  ส่วนตัวบ่งชี้ที่ ๔ , ๕ , ๖ , ๗ และ ๑๔ ของสถาบันอุดมศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฎ  และสถาบันอุดมศึกษาเอกชน  พบว่า มีคะแนนรายตัวบ่งชี้ที่สอดคล้องและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน คือ มีคะแนนเฉลี่ยอยู่ในระดับพอใช้และต้องปรับปรุง รายละเอียดดังนี้

ด้านวุฒิการศึกษาของอาจารย์ทั้งหมด  จำนวน ๕๖,๙๗๘ คน  พบว่า ส่วนใหญ่มีวุฒิการศึกษาระดับ

ปริญญาโท ร้อยละ ๕๘.๐๑ (๓๓,๐๕๕ คน)  มีวุฒิการศึกษาปริญญาเอกเพียงร้อยละ ๓๑.๑๔ (๑๗,๗๔๘ คน)  และส่วนใหญ่เป็นตำแหน่งอาจารย์ ร้อยละ ๖๗.๑๑ (๓๘,๒๓๘ คน) มีวุฒิศาสตราจารย์เพียงร้อยละ ๑.๐๑ (๕๗๗ คน)  และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลไม่ตำแหน่งศาสตราจารย์เลย

สำหรับสัดส่วนจำนวนอาจารย์ต่อผู้เรียน  พบว่า ในภาพรวมมีจำนวนอาจารย์ต่อจำนวนผู้เรียน คือ

๑ : ๓๓ โดยมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ มีสัดส่วนน้อยที่สุด คือ ๑ : ๑๘ ของมหาวิทยาลัยราชภัฎมีสัดส่วนมากที่สุด คือ ๑ : ๕๒

ข้อเสนอแนะต่อสถานศึกษาระดับอุดมศึกษามี ๒ ประเด็น คือ การพัฒนาบุคลากร  และผลงานวิชาการ  ภาครัฐต้องเร่งสร้างระบบและกลไกงานวิจัย  เพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ในบริบทของความเป็นไทย  เนื่องจากฐานคิดตะวันตกและฐานคิดตะวันออกมีความแตกต่างกัน  ทำอย่างไรให้งบประมาณเพียงพอต่อการวิจัย  ให้งบประมาณแล้วต้องอย่าให้โซ่ตรวน  ไม่ให้บั่นทอนขวัญและกำลังใจของคณาจารย์สร้างระบบบ่มเพาะ  ระบบพี่เลี้ยงให้เหมาะสมกับธรรมชาติของแต่ละศาสตร์  และการให้งบประมาณวิจัยควรต้องให้งบประมาณการวิจัยระยะยาว ๓ – ๕ ปี  และให้การสนับสนุนที่เป็นระบบ  พัฒนาให้มีสัดส่วนเวลาของการสอนและการสร้างงานวิจัยที่เหมาะสม  สร้างเงื่อนไขของการพัฒนาโดยการกำหนดตัวบ่งชี้ให้เพิ่มตำแหน่งทางวิชาการเพิ่มขึ้นซึ่งทำให้เกิดผลดีต่อทุกฝ่าย  ผู้บริหารต้องบริหารจัดการให้ครูอาจารย์มีผลงานทางวิชาการเพิ่มขึ้น  สถานศึกษาต้องสร้างบรรยากาศทางงานวิชาการเพิ่มขึ้น  ขอให้ผู้บริหารคำนึงถึงบาป บุญ คุณ โทษ  โดย สมศ. ได้ปรับ SWOT เป็น  CP- SWOT PLUS บาปส่งผลต่ออนาคตและเครดิตของสถานศึกษา  และจะเป็นคุณถ้าครูอาจารย์มีความเชี่ยวชาญและมีสัดส่วนที่เพียงพอ  แต่คงจะเป็นโทษมาก  ถ้ามีหลักสูตรแต่ไม่มีครูอาจารย์  สถานศึกษาทั้งรัฐและเอกชนมีพันธกิจในการพัฒนาการศึกษาให้มีคุณภาพ  จึงอยากฝากทั้งรัฐและเอกชนในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาไทย

Ref. : จุลสาร สมศ. / หน้า 7 – 8 / เดือนสิงหาคม 2555